Po zakończeniu II Wojny Światowej, zgodnie z decyzją Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego z maja 1945 r. rozpoczęto obsadzanie polskich granic siłami jednostek 2 Armii Wojska Polskiego. Rozkaz zobowiązywał Dowódcę 2 Armii WP do zakończenia operacji do dnia 10 czerwca 1945 r. Dzień ten stał się świętem żołnierzy Wojsk Ochrony Pogranicza.
Ochrona granicy przez jednostki frontowe była tymczasowa. Stąd rozkazem Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr 0245/org. z dnia 13.09.1945 r. powołano do życia Wojska Ochrony Pogranicza. Zorganizowano 11 oddziałów, 53 komendy odcinków i 249 strażnic. W okresie funkcjonowania Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowane były naprzemiennie pod Ministerstwo Obrony Narodowej i Ministerstwo Spraw Wewnetrznych.
- 1945 - 1949 - Ministerstwu Obrony Narodowej,
- 1949 - 1954 - Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego,
- 1954 - 1965 - Ministerstwu Spraw Wewnętrznych,
- 1965 - 1971/72 - Ministerstwu Obrony Narodowej,
- 1971/72 - 1990 - Ministerstwu Spraw Wewnętrznych
- 1949 - 1954 - Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego,
- 1954 - 1965 - Ministerstwu Spraw Wewnętrznych,
- 1965 - 1971/72 - Ministerstwu Obrony Narodowej,
- 1971/72 - 1990 - Ministerstwu Spraw Wewnętrznych
Formacja istniała do 15 maja 1991 r. kiedy to mocą Ustawy z dnia 12 października 1990 r. utworzono Straż Graniczną.
Rozmieszczenie sztabów oddziałów ochrony pogranicza w miejscowościach:
1 Oddział – Żagań
2 Oddział – Rzepin
3 Oddział – Stargard Szczeciński
4 Oddział – Gdańsk
5 Oddział – Węgorzowo
6 Oddział – Sokółka
7 Oddział – Włodawa
8 Oddział – Przemyśl
9 Oddział – Nowy Sącz
10 Oddział – Koźle
11 Oddział – Bolkowice
Do końca 1945r. tylko 8 i 9 oddział WOP pozostawały w miejscach określonych rozkazem. Pozostałe oddziały przeniosły miejsca stacjonowania do innych miejscowości. Przez kolejne lata niejednokrotnie były zmieniane.
2 Oddział – Rzepin
3 Oddział – Stargard Szczeciński
4 Oddział – Gdańsk
5 Oddział – Węgorzowo
6 Oddział – Sokółka
7 Oddział – Włodawa
8 Oddział – Przemyśl
9 Oddział – Nowy Sącz
10 Oddział – Koźle
11 Oddział – Bolkowice
Do końca 1945r. tylko 8 i 9 oddział WOP pozostawały w miejscach określonych rozkazem. Pozostałe oddziały przeniosły miejsca stacjonowania do innych miejscowości. Przez kolejne lata niejednokrotnie były zmieniane.
STRUKTURA W 1991
DOWÓDCY WOP W LATACH 1945-1990
SŁOWNICZEK
Granicą państwową, jest powierzchnia pionowa przechodząca przez linię graniczną, oddzielająca terytorium państwa polskiego od terytoriów innych państw i od morza pełnego. Granica państwowa rozgranicza również przestrzeń powietrzną, wody i wnętrze ziemi.
Zasięg strefy nadgranicznej oznacza się tablicami z napisem „Strefa nadgraniczna”. Strefa nadgraniczna obejmuje cały obszar gmin przyległych do granicy państwowej, a na odcinku morskim – do brzegu morskiego. Jeżeli określona w ten sposób szerokość strefy nadgranicznej nie osiąga 15 km, włącza się do strefy nadgranicznej również obszar gmin bezpośrednio sąsiadujących z gminami przyległymi do granicy państwowej lub brzegu morskiego.
Pasem drogi granicznej jest obszar o szerokości 15 metrów, licząc w głąb kraju od linii granicy państwowej lub od brzegu wód granicznych albo brzegu morskiego. Pas drogi granicznej w miejscach, w których jest wprowadzony zakaz przebywania, oznacza się w dobrze widocznych miejscach tablicami z napisem „Pas drogi granicznej – wejście zabronione”. (nie obowiązuje na granicy wewnętrznej)
W pasie drogi granicznej umieszcza się w dobrze widocznych miejscach tablice informacyjne z napisem „Granica państwa przekraczanie zabronione”. (nie obowiązuje na granicy wewnętrznej)
"TAM ZA GÓRĄ"
Pieśń „Tam za górą jest granica” której słowa w 1951 roku
napisał Mirosław Łebkowski a muzykę skomponował Edward Olearczyk
pieśń kultowa, chętnie śpiewana przez lata w strażnicach.
Tam za górą jest granica,
Przy granicy jest strażnica,
A w strażnicy do swej lubej
Żołnierz pisał list.
Tego listu wszystkie treści
W swej piosence żołnierz zmieścił
I powstała tak piosenka,
Której refren brzmi:
Hen, daleko za mgłą
Jest rodzinny mój dom.
Tam dziewczyna ma śpi
W mej rodzinnej wsi.
Gwiazdy gaszą swój blask,
Bo już budzi się brzask.
Gdy ty śpisz, kraju strzeże ktoś tu,
By cię nikt nie zbudził ze snu.
A w strażnicy do swej lubej
Żołnierz pisał list.
Tego listu wszystkie treści
W swej piosence żołnierz zmieścił
I powstała tak piosenka,
Której refren brzmi:
Hen, daleko za mgłą
Jest rodzinny mój dom.
Tam dziewczyna ma śpi
W mej rodzinnej wsi.
Gwiazdy gaszą swój blask,
Bo już budzi się brzask.
Gdy ty śpisz, kraju strzeże ktoś tu,
By cię nikt nie zbudził ze snu.
Piosnka wnet się spodobała,
Zna ją już kompania cała,
Przy strażnicy, na granicy
Zna ją każdy ptak.
A gdy noc zapada głucha,
Często nawet księżyc słucha,
Jak po służbie gdzieś samotnie
Żołnierz nuci tak:
Zna ją już kompania cała,
Przy strażnicy, na granicy
Zna ją każdy ptak.
A gdy noc zapada głucha,
Często nawet księżyc słucha,
Jak po służbie gdzieś samotnie
Żołnierz nuci tak:
Hen, daleko za mgłą ...
Dni w żołnierskim płyną trudzie,
Było lato, przyszedł grudzień.
Już strażnicę przy granicy
Śnieżny okrył płaszcz.
Czasem w noc od śniegu białą
Nad granicą padną strzały.
Śpij spokojnie, moja miła,
Dzielnie czuwa straż.
Hen, daleko za mgłą ...